BIBLIOTEKE STAROG SVIJETA
S pozdanošću možemo govoriti o prvim bibliotekama u području Mesopotamije,Egipta i Male Azije na osnovi iskopina njihovih ostataka.Npr. na nekim egipatskim grobovima nalaze se natpisi da je pokojnik bio `upravitelj kuće´ spisa.Podaci o bibliotekama starog Egipta inače su vrlo skromni.Jedna od najstarijih poznati egipatski biblioteka predpostavlja se da je bila u Tebi,u hramu Ramzesa II(1292-1225) u tzv.Ramzeseumu.Jedini podatak o ovoj biblioteci je reljef na vratima hrama koji predstavlja muškarca i ženu,muškarca kao gospodara nauke a ženu kao upraviteljicu biblioteke.Nad ulazom imala je natpis `apoteka za dušu`.
Prema knjizi su se inače egipćani odnosili sa posebnim poštovanjem.Knjige su nazivane `balzamom za čovjekovu dušu`.U grobnicama faraona i uglednika pronalazene su `knjige mrtvih`koje se nisu odlagale u biblioteku,nego su se u njih umotavali pokojnici i sahranjivali.
Iskopavanja koja su vršena u Mesopotamiji nude nam informaciju o tragovima biblioteka u gradovima Nipur,Niniva,Uruk,Babilon,Lagaš i drugim.O ovim bibliotekama znamo nešto vise nego o egipatskim.Sumeri,najstariji stanovnici Mesopotamije bili su pismeni.Asirci,Babilonci,Akađani i drugi narodi od njih preuzimaju pismo.Najstariji kulturni spomenik Babilonaca je Hamurabijev zakon.Uklesan klinastim pismom u kamen,koji se čuva u Luvru.
Jedna od najznačajnijih biblioteka starog svijeta na području Mesopotamije je knjižnica asirskog vladara Asurbanipala(669-626)pronađena u ruševinama asirske prijestolnice Ninive.Tu je pronađeno vise od dvadeset hiljada pločica različitog sadržaja.Pločice imaju signature i numerirane su.postojali su i katalozi koji su djelomično sačuvani.U biblioteci su radili najpoznatiji asirski stručnjaci,gramatičari,astrolozi i matematičari.
Zajednička osobina ovih drevnih biblioteka jeste da su se redovno nalazile uz hramove ili vladarske dvorove.Biblitecki materijal bio je namijenjen najužem sloju svećenika i visokih činovnika,koji su jedini bili pismeni.
Aleksandrijska je najznačajnija biblioteka antike i stare ere.Osnovana je oko 300.godine stare ere.Osnovao ju je Ptolomej,egipatski vladar,pa se po njemu naziva i Ptolomejska.Iz jednog pronađenog papirusa saznajemo ko je stajao na čelu ove biblioteke.Tu se spominju najznačajniji učenjaci tog doba(Arhimed,Euklid),među njima i čovjek Kalimah (310-240)koji je na dužnosti upravnika ostao pune dvije decenije.Smatra se da je Aleksandrijska biblioteka imala oko 750.000 svezaka i 45.000 svitaka.Sve je uništeno u dva navrata:prvi put 47.godine stare ere kad je Cezar zapalio brodove u aleksandrijskoj luci,drugi put 391.stradala je od aleksandrijskog patrijarha Teofila.
Kao suparnica Aleksandrijskoj osnovana je Pergamska biblioteka u istoimenom gradu u Maloj Aziji.Osnovali su je aleksandrovi nasljednici u 3.vijeku stare ere.To je bila druga po veličini antička biblioteka.Vezano za ovu biblioteku je i masovnija upotreba pergamenata kao pisaceg materijala.Po legendi kada je Egipat zabranio izvoz papirusa,pergamski kralj Eumen II naredio je da se pronađe neki novi materijal koji bi zamjenio uvoz iz Egipta,tako je od kože sitne stoke,posebnom tehnologijom,dobiven trajniji ali i skuplji materijal.Gotovo cio fond ove biblioteke 31.godine stare ere Marko Antonije je poklonio Kleopatri.
Najznacajniju rimsku biblioteku osniva car Trajan,poznatu pod imenom ulpia,a zatim car oktavijan osniva dvije javne biblioteke:Oktavianu i Palatinu.Upravnici rimskih provincija takmičili su se ko će imati bolju javnu biblioteku smatrajući to znakom prestiža i autoriteta.U vrijeme vladavine cara Oktavijana nastaje niz privatnih biblioteka,a njihovo posjedovanje smatralo se znakom dobrog ukusa.Veliki bibliofil je bio i poznati govornik Ciceron.Sudbinu ovih kao i grčkih biblioteka vezana je za ratna razaranja.Od mnoštvo grčkih tragedija i djela sačuvana su samo 44 originala.
U isto vrijeme u Kini cvijeta bibliotekarstvo.Tada su kinezi u mnogim postignucima iznad Europe.Grade se monumentalne građevine za višu klasu,ukrašene porculanom,zlatom i slonovačom.Tako je poznato da je carska biblioteka u Pekingu jos u III stoljecu stare ere imala preko 50.000 indeksiranih knjiga.
Sippar-sjeverna Mesopotamija.
Nema komentara:
Objavi komentar